امر بعد امرامر بعد امر، امر دوباره قبل از امتثال امر اوّل است. ۱ - تعریفامر بعد امر، به معنای امر دوباره به چیزی قبل از امتثال امر اول از سوی مامور، می‌باشد. ۱.۱ - مثالبرای مثال، اگر مولا بگوید: «اکرم زیدا» و قبل از امتثال عبد، دوباره همان عبارت را تکرار نماید، در این صورت، اختلاف شده که آیا امر دوم، عنوان «تاکید» داشته و عبد فقط یک تکلیف دارد، یا امر دوم «تاسیسی» است و عبد باید دو بار زید را اکرام کند و یا این که امر دوم، نه تاکیدی و نه تاسیسی است. برخی مانند مرحوم «آخوند خراسانی» اعتقاد دارند آن چه از اطلاق ماده «اکرم» به دست می‌آید، تاکید ولی آن چه که از اطلاق هیئت «اکرم» به دست می‌آید تاسیس می‌باشد. ۲ - تعارض اطلاق ماده با اطلاق هیئتپس اطلاق ماده و اطلاق هیئت با هم تعارض دارند؛ اما این که هیئت «افعل» مسبوق به «افعل» دیگری مثل خودش بوده و مولا نیز برای امر دوم، سببی غیر از سبب اول ذکر نکرده است، موجب می‌شود از هیئت نیز در نزد عرف، تاکید متبادر شود؛ بنابراین، امر دوم برای تاکید است نه تاسیس. اما برخی دیگر از اصولی‌ها مثل «شهید صدر »، معتقدند صیغه امر، بر تاسیس و تاکید دلالت ندارد، و استفاده هر یک احتیاج به قرینه دارد. ۳ - نکتهبحث «امر بعد امر» در جایی مطرح است که اولا متعلق دو امر، یک چیز باشد، و ثانیاً هر دو مطلق باشند و یا اگر هر دو مشروط هستند، شرط هر دو یک چیز باشد، چه این که هر دو امر در یک کلام و به طور تعاقب پی در پی و متصل صادر شده باشد و چه به صورت منفصل و در دو کلام جداگانه. [۲]
المعجم الاصولی، حیدر، محمد صنقور علی، ص۲۶۹.
[۴]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص (۵۱۸ - ۵۱۶).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۵۰، برگرفته از مقاله «امر بعد امر». رده‌های این صفحه : اوامر
|